|
ZLOCINI HRVATSKIH VOJNIH I
POLICIJSKIH SNAGA U KRAJINI
|
|
SEDMI IZVEŠTAJ
VLADE SRJ O IZVRŠENIM RATNIM ZLOČINIMA NA PODRUČJU BIVŠE
SFRJ
Vojne i policijske snage Republike
Hrvatske za vreme i posle vojne i policijske akcije na
Republiku Srpsku Krajninu - počev od 04.08.1995. godine,
višestruko i ozbiljno su povredile odredbe međunarodnog
ratnog i humanitarnog prava, posebno odredbe koje se odnose
na zaštitu civila, nevojnih objekata, kulturnih dobara i dr.
Obim i način kršenja odredaba međunarodnog ratnog i
humanitarnog prava od strane hrvatskih vojnih i policijskih
snaga još uvek je predmet istraživanja i dokumentovanja od
strane Komiteta, nevladinih organizacija, kao i organa UN.
Prema dosadašnjim saznanjima, imajući u
vidu i sistematičnost, način, isplaniranost, kao i cilj i
posledice hrvatskih akcija (proterano oko 250.000 Srba,
ostalo oko 5.000), može se osnovano da se tvrdi da su u
Krajini, od strane vojske i policije Hrvatske, izvršene
brojne radnje krivičnog dela genocida nad Srbima koji su
ovde živeli vekovima.
Napadom na Krajinu faktički je obesnažen
status UNPA zona Jug i Sever (Krajina), kao, u ranijem
slučaju, status zone Zapad (Zapadna Slavonija) - i time,
prekršen i Sporazum o prekidu neprijateljstava od
29.08.1994. godine, sklopljen pod okriljem OUN, druge
rezolucije OUN, Vensov plan i dr.
I
Regularna Hrvatska vojska je pre napada
na Krajinu, 04. avgusta 1995. godine, mesecima dejstvovala i
iz međunarodno priznate BiH, napadajući srpske gradove
Glamoč i Grahovo, gde su artiljerijom i iz drugih oruđa i
oružja gađali i civilne ciljeve, rušili kuće i druge objekte
i naterali civile u izbeglištvo.
Napad na Krajinu izvršen je planski iz
više pravaca - iz okupiranih Grahova i Glamoča, iz pravca
Petrinje - prema Glini i iz Ogulina - prema Saborskom. Na
delu prema Bihaću, pripadnici hrvatske vojske i policije
sadejstvovali su sa pripadnicima 5. korpusa muslimanske
vojske. Ispaljeno je više desetine hiljada granata bez
biranja samo vojnih ciljeva, a upotrebljene su i desantne
helikopterske grupe uz sadejstvo pripadnika specijalnih
jedinica MUP i brojnih gardijskih brigada HV.
Posledice vojne akcije 04. i 05.08.1995.
godine na Krajinu, po civilne objekte i po civile
(granatiranje i dr.) nisu u potpunosti
sagledane zbog brzog zaposedanja prostora Krajine i
zbog nedostupnosti lica mesta, posle povlačenja srpske
vojske i civila iz Krajine i nedozvoljavanja pristupa, prvih
dana po agresiji, i samim organima UN i drugima. Nije do
kraja sagledan obim stradanja civila (ubistava granatiranjem
i na drugi način), niti obim rušenja civilnih objekata,
crkava, kulturno-istorijskih spomenika i sl. Procenjuje se,
na osnovu do sada prikupljenih podataka, izveštaja
nevladinih, međunarodnih i drugih organizacija i na osnovu
drugih podataka, da je je u napadu na RSK i u kasnijim
akcijama koje su usledile, ubijeno i nestalo više hiljada
Srba.
O napadima pripadnika Hrvatske
vojske na kolone izbeglica civila, koje su se
iz svih delova Krajine kretale ka Republici Srpskoj, odnosno
ka SR Jugoslaviji, raspolaže se sa znatno više podataka i
dokaza. Izbegličke
kolone su granatirane iz artiljerijskih oruđa,
bombardovane iz aviona, a na nekim mestima na njih su
izvedeni i pešadijski napadi iz zasede. Za jedan deo kolone
sa područja Gline i Banije, na relaciji Lonjskog polja kod
Siska, koji se kretao auto-putem prema Beogradu, još uvek
nije utvrđeno šta se dogodilo.
Teške povrede humanitarnog i ratnog prava ,
pripadnici hrvatskih vojnih i policijskih snaga počinili
su (i još čine) prilikom tzv. akcija čišćenja
terena po srpskim mestima, neposredno po završavanju vojnih
operacija. Pljačkanje, paljenje, rušenje kuća i ubijanje
preostalih civila (uglavnom staraca koji nisu hteli ili nisu
mogli da izbegnu) sprovodilo se (i još se sprovodi)
sistematski, uz uklanjanje tragova dela.
Neutvrđeni broj lica
hrvatski vojnici ili policajci odveli su u logore u
Splitu, Zadru, Šibeniku, Karlovcu, Kutini, Gospiću, Ivanić
Gradu i drugim mestima. U nekim od ovih logora nije
dozvoljen pristup predstavnicima međunarodnih humanitarnih
ili drugih organizacija.
Oko hiljadu civila
Srba, među kojima najveći broj staraca, žena i dece,
sklonili su se u bazu UNPROFORA u Kninu, tražeći da im
se omogući odlazak u RS, SRJ ili u druge države. Na traženje
hrvatske strane, predstavnici snaga UN u Kninu isporučili su
hrvatskoj strani, 40 lica pod izgovorom da su izvršili ratne
zločine. Preostali Srbi koji su potražili utočište u bazi
snaga OUN u Kninu, posle saznanja šta se desilo njihovoj
rodbini i komšijama kao i objektima, materijalnim dobrima i
dr, nisu hteli da ostanu u Krajini , već su i oni došli u
SRJ.
Akcija invazije Krajine predstavlja
kontinuitet hrvatske politike i akcije na planu etničkog
čišćenja "međunarodno" priznate Hrvatske - od Srba. Posle
vojnih i policijskih akcija, počev od 1991. godine - Medački
džep, Miljevački plato, Maslenica, Zapadna Slavonija,
Kninska Krajina, a uz predhodno plansko i dugotrajno
zastrašivanje i različite oblike pritisaka na Srbe,
uključujući i ubistva, iz Hrvatske je proterano preko
500.000 Srba.
Posle nasilne secesije, u ukupnom broju
stanovništva, Srbi u Hrvatskoj čine oko 2-3%, što je
smanjenje za oko 9% od 12%, koliko je Srba živelo u
Hrvatskoj pre građanskog rata. U međuvremenu, Hrvatska
postepeno prilagođava svoje zakonodavstvo u oblasti ljudskih
prava novonastaloj unutrašnjoj međunacionalnoj strukturi,
čime vrši "legalizaciju" etničkog čišćenja bez primera u
savremenom svetu.
II
Za vreme samog napada na Krajinu bilo je
masovnog ubijanja civila bez ikakvog vojnog opravdanja,
posebno kada se zna da ni sama srpska vojska nije pružala
značajniji otpor. Takođe, granatirane su i kolone izbeglica
čije su posledice bile vidne do kraja avgusta, posebno na
prostoru oko Gline, na putu Glina - Dvor i na drugim
delovima kretanja izbeglica kroz Hrvatsku i RS. Hrvatska
policija je duže vreme uklanjala razbacane stvari
postradalih (ubijenih i ranjenih) srpskih izbeglica.
O posledicama napada na kolonu izbeglica
postoje i informacije o masovnim grobnicama u slunjskoj
Opštini, o pogibiji najmanje 80 lica iz kolone i drugih
civila Srba na podru čju Gline i
dr.
Ljudi su ubijani prilikom povlačenja,
granatiranjem kolone od strane HV, pešadijskim napadima iz
zasede i sadejstvom u tim akcijama sa 5. korpusom
muslimanske vojske.
Registrovana su sledeća
krivična dela ratnih zločina ubistva civila:
05.08.1995.
godine, grupa od dvadeset srpskih civila kamionom se
prevozila prema selu Kovačići i dalje, prema kompleksu
UNCRO. Kod sela Kovačići,
grupa vojnika HV je otvorila vatru na kamion i ubila tri
lica: Dragićević Nikolu,
Andić Jovu i Bilbija Peru,
iz sela Polače. Dragičević Mari, supruza ubijenog Nikole, na
levoj šaci, metak ispaljen iz puške hrvatskog vojnika, istom
prilikom, razneo je nekoliko prstiju. Hrvatski vojnici su
još tri lica ranili i ostavili ih da leže na putu. Hrvatski
vojnici su uhapsili preživela lica iz kamiona.
05.08. Hrvatski vojnici su oko 10.00
časova zaustavili traktor sa prikolicom, kojom se prevozilo
13 srpskih civila prema mestu Vrbniku, i naredili
Stojakov Živku i njegovoj devojci da siđu sa prikolice.
Stojkov je bio nenaoružan i nije uopšte bio u vojnoj službi
u Krajini. Čim su sišli sa prikolice, jedan
hrvatski vojnik je ispalio u telo Stokova ceo
šaržer iz automatskog oružja i usmrtio ga
na licu mesta. Devojci ubijenog su pretili da će da je
siluju. Posle nekoliko časova, ostavili su je kod UNCRO u
Kninu. Sudbina ostalih 11 civila iz traktorske prikolice
nije poznata. Nisu viđeni u kompleksu UNCRO.
05.08. Duković Nenad i Duković
Nedeljka, bračni par iz Knina,
sa bebom od 45 dana i brat Nedeljke, Mirković Dragan,
sklonili su se, prilokom granatiranja Knina u soliter u
centru grada. Sutradan ujutro su ih pronašli hrvatski
vojnici. Nenada i Dragana Mirkovića su odveli sa sobom, a
Nedeljku sa bebom u kompleks UNCRO. Od tada
Nedeljka ne zna ništa o sudbini muža i brata,
a njihova imena se ne nalaze ni na jednoj listi koji su
hrvatske vlasti dale UN, niti na
spiskovima raseljenih lica.
06.08. Lice koje se sklonilo u
kompleks UNCRO u Kninu, izjavilo je predstavnicima MHF da je
u Kninu, duž Ulice Kralja Petra, videlo tela 20
ubijenih civila, među kojima su bila i tela žena i dece.
06.08. Pred svojom kućom
je ubijen Borojević (Ljubana) Đuro
iz Borojevića, Opština Kostajnica. Imanje mu je zapaljeno.
Takođe je ubijen i Borojević
(Nikole) Miloš, rođen 1948. godine,
iz istog sela. Miloš Borojević
je zaklan i spaljen zajedno sa kućom.
06. 08. Bra čni
par - Dobre Luka, star 91 godinu i Dobre Milica,
stara 89 godina iz sela Prukljen, ubijeni su i
zapaljeni s kućom.
06. i 07.08. hrvatska avijacija je
bombardovala kolone izbeglica na teritoriji Republike
Srpske. Kod mesta Petrovac, bombama je ubijeno 10 lica,
a te že ranjeno 50
(u Memorandumu SMIP-a, navodi se da o ovom zločinu postoje
TV-snimci); kolona izbeglica bombardovana je iz hrvatskih
aviona "Mig-21" i na pravcu Novi Grad - Prijedor. Tom
prilikom je ubijena Galagoža Marta
iz Vrgin Mosta, starica, a njen sin Galagoža
Rade, invalid, ranjen.
Ranjena su istom prilikom još tri lica, među
kojima i dvoje dece.
06 - 08.08. U selu Joševci kod Gline,
pronađeno je telo starca sa odsečenom glavom bez obe ruke, a
u jednom seniku su pronađeni ostaci najmanje četiri spaljene
osobe. Dve su identifikovane kao Matijević Cvijo i Matijević
Desanka, supružnici .
06 - 09.08. Na putu Jabukovac -
Kostajnica, u klancu ispred zaseoka Donja Pastruša,
nađeno je oko 30 uništenih traktora, koji su prevozili
oko 100 lica, sa tragovima proboja od metaka, koji su
pripadali izbeglicama koje su se njima prevozile. Tvrdi
se da su ovi ljudi ubijeni sa uzvišice zvane Žilić od
strane pripadnika Domobranske bojne iz Slunja i 2. gardijske
brigade HV.
06 - 08.08. Najmanje deset civila
je ubijeno na Veljunu, izme đu
Slunja i Karlovca
06 - 08. U selu Dobropoljci kod Benkovca,
prilikom sakupljanja civila radi odvođenja u sabirne centre,
hrvatski vojnici su ubili Šaponja Tome Petra,
samo zato što je prilikom naredbe da legne na zemlju i ne
gleda, instiktivno okrenuo glavu.
Neutvr đenog
dana, avgusta meseca, u selu
Otonu kod Knina, hrvatski vojnici su tražili od Srbina,
koga su zatekli, da im zakolje tele. Dok je on izvršavao tu
naredbu, začuo je rafal iz automatskog oružja. Vojnici su mu
upravo ubili majku koja je bila
rođena 1906. godine.
08.08. U Dvoru na Uni je ubijeno 5 starih
iznemoglih
lica.
09.08. Na putu
od Gline prema Dvoru na Uni, kod mesta zvanog Trgovi,
izvršen je pešadijski napad iz zasede na kolonu izbeglica.
Jedno lice je ubijeno, a svedok ranjen u ruku.
09.08. ili 10.08. u Jašovici kod
Petrinje, ubijen je Stupar Slavko, star oko 60
godina. Ubijen je klanjem i dotučen sekirom, a zatim
spaljen. U istom mestu, pored njega je ubijeno još 10
Srba.
09.08. ili 10.08. u mestu Donji
Hrastovac kod Siska, ubijen je Bo žić
Stevo, star 70 godina.
10.08. Jedan starac je
ubijen nedaleko od Knina, sat vremena pošto su ga
policajci UN, pre toga, videli živog. Konstatovano je da je
ubijen mecima u potiljak.
11.08. Ekipa Evropske posmatračke
misije u selu Golubić pronašla je
telo starijeg čoveka kome je
pucano u glavu i desnu stranu tela.
12.08. ili 21.08. u selu Komi ću
kod Udbine, u svojoj kući,
spaljena je, nepokretna, Ugarković
Mara, rođena 1921. godine,
Lavrnić Petar, rođen 1933, godine
i njegova majka Sava, rođena 1903. godine.
Takođe, u istom selu, u svojoj
kući, kod škole, ubijena je, a potom spaljena Pavlica
Mika, rođena 1904. godine. U zaseoku Poljice, ubijena je
Mirković Boja.
Svedoci su videli i leš
Ćurčić Stake, stare
oko 80 godina, u blizini njene kuće. Svedok je kasnije čuo
da su u zaseoku Poljice ubijeni i
starci Sunajko Rade (1909.) i Sunajko Mika(1912.).
16.08. U Žagroviću ,
kod Knina, ekipa UN za ljudska prava otkrila je tela
četiri lica,
od kojih su tri bila sa rupom od metka na glavi,
a četvrto u stanju raspadanja, pa nije mogao da se utvrdi ni
pol ni uzrok smrti. Ubijeni su bili stari oko 50 godina.
Jednom od tih lica bila su razneta tri prsta na jednoj ruci.
Pradstavnicima UN, hrvatski general Čermak, na pitanje u
vezi sa pronađenim leševima, odgovorio je da u okolnim
brdima verovatno postoji 200-300 tela sa rupama od metka u
glavi.
16.08. u selu Zvijerinac
pronađena su tri leša ubijenih srpskih civila.
16.08. u selu Svinjica nađena su
dva tela neidentifikovanih civila, a
četiri lica
(Malbaša Jove Dejan, Vukelić Milana Bogdan, Grba Dušan i
Milaković Nikola) vode se kao nestala.
Svi su prethodno bili uhapšeni.
17-19.08. Misiji Međunarodne
helsinške federacije, koja je obišla Krajinu,
hrvatski general Čermak je predao spiskove
(4 spiska za period od 06 do 13.08.) za koje je tvrdio da
sadrže obaveštenja o navodnim telima pokopanim u masovnoj
grobnici u Kninu. Članovi misije su, proučicši
dokumente, konstatovali da se na spiskovima, koje je
sačinjavala hrvatska policija Šibenske županije, nalaze
podaci za tela 104 civila, od kojih su neki
identifikovani, a neki nisu, kao i da nije tačno da su sva
ta lica pokopana na kninskom groblju, već da se radi o
civilima (spiskovi sadrže i podatke o poginulim vojnicima)
čija su tela pronađena od strane hrvatskih vlasti u Strnici,
Kosovu, na putu Gračac-Otrić, u Otriću, Žegaru, na groblju u
Kninu (41 civil prema tom spisku treba da je sahranjen u
Kninu), u kninskoj bolnici, Biljanima Gornjim, Donjem Srbu,
na putu Srb - Donji Lapac, u šumama oko Srba, Bruvna,
Mazina, Podgrada, Bukovića, u Golubiću, Kovaćićima,
Plitvicama, Ličkom Petrovom selu, Udbini, na putu Kakma -
Polače, u Čistoj Mali, Kričkama, Ivoševcima, Frkašiću,
Biočinama, u Donjem Lapcu, Bjelini, Žitniću, Drnišu i dr.
Prema podacima iz samih spiskova, 31 civil
sahranjen je na groblju u Zadru, 3 civila u
Korenici, 16 civila u Gračacu.
Za 12 civila ne daje se mesto pokopa. Hrvatska strana
je tvrdila Misiji da su pokopu civila, koji su poginuli u
akciji napada HV, a koje su oni pokupili, prisustvovali
predstavnici MKCK - i to u svim fazama postupka. Proverom
kod MKCK, ustanovljeno je da ta tvrdnja nije tačna.
17.08. u Daruvaru, NN lice bacilo je
granatu na ku ću Srbina
i usmrtilo ga.
18.08. u selu Hristovac Gornji,
nađeno je telo Stojković Mileta.
18. 08. u selu Kakanj, južno
od Knina, hrvatski vojnici su ubili dva
lica.
21.08. u selu Bijeli Klanac kod Krnjaka,
članovi porodice Matijević tragajući po selu za svojim
rođacima Matijević Cvijom i Matijević Desankom, starim oko
65 godina, u njihovoj kući
otkrili su dva leša koja su bila delimično izgorela. Još
(najmanje) dva delimično izgorela tela uočili su u blizini
iste kuće i, takođe, leš deteta starog oko 10 godina, koji
je bio u raspadanju, a delimično su ga pojele životinje.
25.08. u selu Grubori
pronađeni su leševi 5 osoba, među kojima Grubor
Miloš, rođen 1915. godine, ubijen sa dva metka u glavu,
Grubor Jovo, star 65 godina, ubijen na njivi, dok je
čuvao krave, Grubor Marija, stara 90 godina,
zapaljena je u kući, Grubor Milka, stara 51 godinu,
ubijena pokraj kuće i Karanović
Đuro, star 45 godina. Zločin su počinili
pripadnici regularne Vojske Hrvatske
27.08. u selu Goši ću
kod Đevrske, ubijena su
osmorica srpskih civila, svi oko 70 godina stari, od
kojih sedam sa prezimenom Borak. Ubijeni su : 1.
Savo Borak, 2. Vasilj Borak, 3. Grozdana Borak, 4. Marija
Borak, 5. Kosa Borak, 6. Milka Borak, 7. Dušan Borak i
8. Joko Mažibrada.
Svi ubijeni tajno su sahranjeni na
kninskom groblju pod rednim brojem od 550 do 554, bez imena
i prezimena. MUP Hrvatske odbio je da preda rodbini tela
ubijenih da bi prikrio ratne zločine.
Krajem meseca avgusta,
u selu Golubi ću
su pronađeni ostaci pet ubijenih lica;
Krajem meseca avgusta,
u Radasnici su pronađena tela dvojice ubijenih
muškarca. Glava jedne žrtve bila je bačena 50 metara dalje
od tela.
11.09. Ekipa Posmatračke misije EZ
našla je u Kninu tela dve starije žene, kojima
je pucano u glavu;
12.09. u Kninu je na đeno
telo Srbina, koga su hrvatski
vojnici prethodno maltretirali;
18. 09. na podru čju
Mokrog Polja hrvatski vojnici su
provalili u kuću Srpkinje stare 82 godine. Jedan od
njih je pucao starici u usta i istovremeno joj zario nož u
prsa i na taj način je usmrtio.
24. 09. sin je prijavio hrvatskoj
policiji u Kistanju nestanak, iz sela Kakanj,
gde je živeo, svog 85-godišnjeg oca.
Telo oca pronašao je kasnije u bunaru. Radi
se o Šarić Dušanu, kome su
aktivisti Međunarodnog Crvenog krsta 18.09. donosili
humanitarnu pomoć
U Specijalnom izveštaju Posmatračke
misije Evropske Zajednice od 29.09.1995. godine, koji ima
oznaku "poverljivo", pored ostalog se navodi i sledeće:
"postoje mnogobrojni izveštaji o ubijanju Srba, naročito na
području Knina, gde je u jednom trenutku nalaženo po po šest
leševa dnevno. Najčešći način ubijanja je prerezano grlo ili
metak u potiljak ... postoje mnogobrojni znaci da se vrše
ubijanja. Međutim, često je teško doći do samih područja da
bi se utvrdilo šta se stvarno dogodilo. Ekipa PMEZ iz Knina
pokušala je 10.08. da istraži i utvrdi činjenice u vezi sa
upornim glasinama da Hrvatska vojska spaljuje leševe u
jednoj crkvi u Kninu. Pristup nije dozvoljen ... 29.08.
ekipa PMEZ posetila je masovne grobnice u Gračacu i
izbrojala 71 grob ... Još ima mnogo Srba o kojima se ništa
ne zna i PMEZ prikuplja imena nestalih lica... ".
28.09. u
selu Varivode kod Kistanja, na pragu svojih kuća,
ubijeno je, a tela im unakažena - 9 srpskih civila,
starosti od 60 do 85 godina. Ubice su bile u uniformama
Hrvatske vojske.
29.08. u Kistanju, u svojoj
opljačkanoj kući, nađena je
mrtva osamdesetogodišnja starica.
Ubili su je hrvatski vojnici.
29.09. u selu Zrmanja Vrelo ubijen je
50-togodišnji Srbin na sledeći način: u njegovu kuću,
gde mu je bila majka, prethodno su upala četvorica
naoružanih hrvatskih vojnika probudila ga, prislonila mu cev
od puške na vrat, odvela ga u obližnju šumu i ubila ga sa
četiri hica ispaljena u grudi.
Krajem meseca septembra 1995. godine,
u zaseocima pored Zrmanje, izvršena su sledeća
ubistva: u zaseoku Gudura,
ubijen je Marčetić Milan, star 47
godina; u zaseoku Milanovici, ubijen je Šujica Dušan,
star 72 godine; (Marčetić Milana i Šujicu Dušana ubili su
pripadnici Hrvatske vojske, njih desetak, koji su na sebi
nosili pancir prsluke); Takođe, u Milanovici su ubijeni i
Milanović Vlado,
star 50 godina, Marčetić
Boro i Komazec Gojko, star 57
godina (na dan ubistva viđen u policijskoj stanici u
Gračacu, inače, pronađen je sa tri metka ispucana u predelu
želuca); U zaseoku Čanci,
ubijen je
Čanak Đuro, star 80 godina (sin mu
je poginuo kao hrvatski gardista), starica Vujanović
Marta (89 godina); u Oton Polju
ubijena je Vujanović Marta,
stara 87 godina; u Palanci je ubijen Brkić
Dušan.
Krajem meseca septembra, u selu
Brdo kod Vojni ća,
hrvatski vojnici su ubili Grudić
Rajić Stanku; a u Pločama
kod Gradačca, Banjeglav Milku, koja je najpre skalpirana
pa onda ubijena;
Krajem meseca septembra, Mandi ć
Đura iz Tominog Gaja kod Gračaca,
ubijen je posle mučenja
(odsecanje ruku i glave). Posle
identifikacije, MUP nije dozvolio rodbini da sahrani
pokojnika.
Pripadnici UN u Krajini, posle hrvatske
vojne operacije u Krajini, do početka novembra o.g. u bivšem
sektoru "Jug", pronašli su oko 1000 grobova. Ne
precizira se da li se radi o civilima ili o vojnicima, niti
se identifikuju imenom i prezimenom lica pokopana u njima.
Navodi se da se u pojedinim grobovima nalazi i po 7
sahranjenih Srba.
Hrvatski helsinški komitet saopštio je
javnosti (početkom novembra 1995. godine), da je do početka
novembra 1995. godine utvrdio postojanje 715 grobnih humki
sa krstovima: u Korenici - 21, Vrliki - 6, Mandićima - 6,
Vodoteču - 8, Dvoru - 77, Petrinji - 142, u Malom Sasu - 14,
Glini - 38, Gornjoj Oraovici - 7, Krbavici - 2, u
Miklunanušiću - 15, u Karamarkovićima - 5, Poljani - 2,
Ostojićima - 5 i u Vranjićima - 4. Ne zna se koliko je lica
u kojoj grobnici sahranjeno, jer hrvatske vlasti ne
dozvoljavaju pregled grobnica za koje i sami tvrde da su u
njima sahranjeni Srbi; u Gračacu postoje masovne grobnice. U
saopštenju HKK navodi se da je avgusta meseca na groblju u
Gračacu sahranjeno 59 Srba, pogubljenih početkom meseca, a
potom još 81 Srbin, pogubljen na kraju meseca. Početkom
oktobra, na istom groblju, sahranjena su još 124 Srbina, a
krajem oktobra još 156. Prvog novembra pojavilo se još 247
grobnih humki sa krstovima.
III
Posle okončanja vojno-policijske akcije
i zauzimanja prostora Krajine, hrvatske vlasti su sprovele(i
još sprovode) sistematske mere pretraživanja terena. Tom
prilikom se, pored ubijanja civila, pljačkalo, palilo ili
rušilo sve preostalo srpsko - kuće i domaćinastva;
odvođena je stoka; preostali civili, uglavnom starci,
odvođeni su u logore, gde su podvrgavani istragama uz
mučenje i maltretiranje i najrazličitije mere pritisaka. U
napred citiranom "poverljivom" Izveštaju Posmatračke misije
Evropske zajednice, u kojem se razmatra kršenje ljudskih
prava protiv Srba i srpske imovine nakon vojne akcije u
avgustu, pored ostalog se navodi, da su "praktično sve kuće
opljačkane, a mnoge i spaljene do temelja i to mnogo kasnije
posle prestanka borbi..." i dalje:
"U nekim slučajevima teško je razdvojiti
c
pljačkuc
od c paljevinec , s obzirom da se ovo
uglavnom dešava u kombinaciji. Odvija se nezakonito uzimanje
u posed i to na celom osvojenom prostoru uz pristanak (mada
prećutan) najviših hrvatskih vlasti. Pljačka obuhvata i
odvođenje stoke bilo žive ili nakon ubijanja. Jedinice
Hrvatske armije, pojedinci i građani bili su odgovorni za
većinu incidenata ".
"Razmere uništavanja, uglavnom putem
spaljivanja seoskih područja i većine malih sela su
alarmantne. Posledice su stvarno onemogućiti Srbima da se
vrate svojim kućama. Najveći deo imovine u sektoru Jug je
delimično ili potpuno uništen. Gradić Kistanje, zapadno od
Knina potpuno je uništen.".
Prema izveštajima i drugih međunarodnih
organizacija, koji su sukcesivno pristizali, kao i prema
drugim raspoloživim podacima, rušenje i paljenje je bilo
očigledno:
Na području između Knina i Drniša, gde je
duž 18 km puta gorelo 45 srpskih kuća;
u dva odvojena navrata (17 - 18 .08.) posmatrači UN na ovom
potezu primetili su grupe za podmetanje požara - jedna grupa
bila je obučena u vojne maskirne uniforme i usmeravala je
protivtenkovsko oružje i zapaljiva sredstva prema kućama na
području Buljaša, između Knina i Drniša.
Južno od Drniša, u pravcu Knina i u
bližoj okolini, na stotine zgrada je spaljeno i opljačkano.
Knin je posle završetka vojnih
dejstava sistematski i potpuno oplja čkan,
a pljačke su sprovele tzv. 4. i 7. jurišna jedinica HV, koje
su prve ušle u grad. Drugi talas pljačke sproveli su
pripadnici civilne i vojne policije; Ekipa vojnih posmatrača
UN otkrila je da je 21 zgrada teško oštećena.
U Ivoševcima su pronađene dve kutije
mina PMA-2R, koje se koriste za miniranje puteva i kuća.
Misija je u blizini uočila 4 priadnika Specijalne policije
Hrvatske. Većina zgrada je, u različitoj meri, bila oštećena
od požara i pljačke.
Kistanje je potpuno spaljeno i
opljačkano. Jedina neoštećena
zgrada bila je pravoslavna crkva. Pema procenama Misije,
crkva je namerno ostavljena neoštećena. Srušene su i zgrade
škole i pošte. Na ovom području su primećeni "zvaničnici" u
civilnim odelima sa mapama kako pokazuju kuće, a kasnije su
neke od tih zgrada viđene u plamenu. U Kistanju je 17.08.
viđena grupa od 4 hrvatska vojnika kako se kreću oko zgrada.
Još dok je misija MHF boravila u ovom mestu, počeo je da
kulja dim iz iz zgrada na glavnoj ulici koja vodi u pravcu
Knina.
Na Baniji i Kordunu u vojnoj akciji, kao
i posle toga, porušeni su civilni objekti u gradovima:
Glini, Petrinji i Topuskom, a sela: Dugo selo, Trep ča,
Kirinje, Katinovac, Grmuša, Staro selo, Bović
i dr, popaljena su posle vojne akcije.
Donji Lapac je 70 procenata uništen;
sela Siverić, Kosovo, Vrbnik, Radučić, Kričke, Ivoševci,
Žagrović su znatno oštećena. Znaci sa nazivima sela na
mnogim mestima su uklonjeni.
Srb je potpuno spaljen i opljačkan.
U 240 sela u bivšem sektoru Jug ,
prema izjavi portparola UN od 27. 09.1995. godine, 73%
objekata je spaljeno.
Svaka kuća u
selu Frkašić kod Korenice,
opljačkana je i vandalski uništena; zapaljene su
kuće u Debelom Brdu i stotine kuća na potezu
od Srba do Otrića. Uništene su kuće (sektor Sever) u
Javniću, Kosni, Donjem Žirovcu, Bruvnu, Gornjem Klasniću i
Paukovcu.
Komandant mirovnih snaga za sektor Jug,
A. Foran, izneo je 12. 10. da je obilaskom 389 sela na
ovom podru čju registrovano
16.578 spaljenih ili teško oštećenih srpskih kuća.
Hrvatske vlasti su po zauzimanju Krajine
veliki broj lica uhapsili i odveli u logore za koje
su adaptirali i škole i sportske hale. Nije poznat broj
uhapšenih preostalih Srba. Veći centri zatvaranja bili su u
Zadru, Šibeniku i Splitu, Kninu, zatim u Sisku, Karlovcu,
Kutini, Gospiću, Novskoj, Ivanić Gradu i Sinju. U logorima
je sprovođeno mučenje i nehumano postupanje nad
zatvorenicima
U bazi UNPROFORA u Kninu sklonilo se
preko 750 Srba, koje su hrvatske vlasti držale pod
blokadom, stalno insistirajući da im se isporuče "ratni
zločinci", ne pružajući pri tom konkretne podatke o traženim
licima. Među ovim licima je bilo najviše staraca,
a takođe je bilo i dece od 1 do 14 godina starosti.
Šest stotina lica, od preko 700 koja su
bila u bazi UN u Kninu, izjavilo je, ubrzo, da žele da se
isele (što su kasnije i učinila), jer iz iskustva veruju da
ih hrvatska vojska neće zaštiti. Kasnije su pristigla u
Srbiju i uglavnom izbegavaju da svedoče izgovarajući se
rodbinskim vezama u Hrvatskoj i sopstvenom nesigurnošću u
budućnosti.
Bilo je
slučajeva korišćenja zarobljenih Srba kao živih štitova.
(Primer sa 11 lica iz Doma za retardirane, kod Topuskog).
Pripadnici UNPROFORA su jedan broj ovih lica, pronašli
ubijene. Od tih lica, jedno lice je bilo u invalidskim
kolicima.
O pojedinačnim slučajevima maltretiranja
i nehumanog postupanja izvestila je i Posmatračka misija EZ
u pomenutom poverljivom izveštaju. U kampu UNCRO za sektor
JUG, posmatračka ekipa razgovarala je sa starijim Srbinom iz
Markovca koga su teško pretukli hrvatski vojnici. Jednu
staricu od 81 godine, iz istog sela, hrvatski
vojnici su tukli drškom od pištolja. Postavljali su
je uza zid i ispaljivali hice oko njene glave. Hrvatski
vojnici su četiri druga muškarca verbalno vređali, a jednog
od njih su dva puta pretukli: jednom kada im je pokazao
dokument o svom hrvatskom državljanstvu.
U bivšem sektoru Zapad, koji su
Hrvati okupirali posle majske agresije, 21. i 22. avgusta,
Hrvati sa šahovnicama u automobilima vređali su i
maltretirali Srbe u dva mala sela
južno od Pakraca. Neki od njih su
ulazili u kuće Srba i vršili zastrašivanja.
Kod Vrgin Mosta je 10.08. grupa Hrvata
pretukla 17 srpskih izbeglica (13 muškaraca i 4 žene).
Predstavnici UN sprečeni su da
intervenišu.
U Sisku su hrvatski civili izvla čili
Srbe iz kolone koja se 07. avgusta
kretala kroz grad i premlaćivali
ih, lupali im automobile, zasipali
ih kamenicama i đubrivom, pljačkali ih i sl, uz otvoren
pristanak hrvatskih policajaca i vojnika koji su
obezbeđivali prolaz kolone.
IV
Pljačka, razaranja domova i uništavanja
domaćinstava za vreme i posle hrvatske vojne akcije, dovela
je do napuštanja sredine u kojoj su Srbi živeli od davnina,
negujući specifičnu kulturu na sredokraći između
pravoslavlja i katoličanstava. Srpski narod je bio prinuđen
da ostavi i svoje svetinje - crkve i manastire, muzeje,
istorijske spomenike i bogate riznice kulturno-umetničkog
blaga, kao i grobove predaka. Ostavili su oko 950 spomenika
kulture, 80 biblioteka i preko 122 škole.
Nije poznata sudbina manastira Krke,
Krupe (navodno zapaljen, freske izgorele) i drugih, koji
datiraju od najranijih dana srpskog postojanja na ovim
prostorima. Prema nedovoljno proverenim podacima, umetničko
blago manastira Krka (koji datira iz četrnaestoga veka) je
opljačkano, kao i blago 43 pravoslavne crkve sa prostora
Bukovice i Ravnih Kotara i drugih delova Krajine.
Pravoslavna eparhija Dalmatinska više praktično ne postoji.
V
Hrvatska je posle vojno-policijskih
akcija na Zapadnu Slavoniju i Krajinu, pristupila
unutrašnjoj pravnoj legalizaciji novonastalog stanja
proizašlog iz proterivanja Srba sa njegovih etničkih
prostora. Hrvatski Sabor je 21. septembra 1995. godine
usvojio Zakon o privremenom preuzimanju i upravljanju
određenom imovinom, kojim pod državnu kontrolu stavlja svu
nepokretnu imovinu prognanih Srba, a takođe i imovinu drugih
vlasnika - nedržavljana Hrvatske. Takođe, postavljaju se i
faktički neostvarljivi uslovi za eventualni povratak Srba -
traženje dokumenata (domovnice, lične karte, izvoda iz
knjiga rođenih, dokaza o vlasništvu nad imovinom i dr.) do
kojih se faktički ne može doći uz istovremeno davanje
kratkog vremenskog roka.
Istovremeno, u brojnim sudskim procesima
Srbima se sudi za pobunu i ratne zločine, uz izricanje
presuda bez prava na adekvatnu odbranu.
Od početka nasilne secesije od SFRJ,
Hrvatske vlasti, rukovođene planovima i programima vladajuće
HDZ na čelu sa dr Franjom Tuđmanom, stavile su srpski živalj
u nepodnošljive uslove življenja, vršile najraznovrsnije i
sistematske pritiske i ubistva i naterali ga na iseljavanje
iz gradova i sela.
U preduzimanim vojnim akcijama u
građanskom ratu - prema Srbima, hrvatske vlasti su ispoljile
otvorenu genocidnost, ne ostavljajući tragove življenja Srba
u mestima gde su oni pre sukoba bili većina. (Primeri
Medačkog džepa, Miljevčkog platoa, Ravnih Kotara, Mirlović
polja, Maslenice, Zapadne Slavonije, Kninske Krajine i dr. )
Slučajevi masovne likvidacije Srba u
Gospiću, Pakračkoj poljani, ubistva porodice Zec u Zagrebu,
rušenje objekata u vlasništvu Srba u Zadru i njihovo
proterivanje, masovna otpuštanja s posla zbog "nelojalnosti"
i niz sličnih primera širom Hrvatske, takođe su delovi
planske strategije prema Srbima u Hrvatskoj u cilju izmene
etničke slike i svođenja njihovog procenta u učešću u
stanovništvu Hrvatske na ispod tri procenta.
|
|
|
